بسیاری از افرادی که تصمیم به طلاق توافقی می‌گیرند، مهریه خود را می‌بخشند و این موضوع باعث شده تصور رایجی شکل بگیرد که بخشیدن مهریه شرط اصلی و لازم برای طلاق توافقی است. این باور باعث شده افراد بدون اطلاع کامل از حقوق مالی خود بگذرند تا روند طلاق سریع‌تر انجام شود. اما آیا واقعاً قانون چنین شرایطی را مطرح کرده است؟ در این مقاله قصد داریم این موضوع را به‌طور دقیق بررسی کنیم و پاسخ کامل و روشنی درباره مهریه در طلاق توافقی ارائه دهیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید به بهترین وکیل مهریه در شیراز مراجعه کنید و یا از سایت‌های حقوقی معتبری مانند سایت وکیل تو (vakileto.net) سایت وکیل چی و …. کمک بگیرید.
در طلاق توافقی مهریه چگونه تعیین می‌شود؟
در طلاق توافقی، تعیین تکلیف مهریه بر اساس رضایت و توافق کتبی طرفین انجام می‌شود. زن و مرد پیش از مراجعه به دادگاه با کمک بهترین وکیل پایه یک دادگستری در شیراز درباره میزان و نحوه پرداخت مهریه با هم مذاکره می‌کنند و نتیجه این توافق در متن درخواست طلاق یا صورت جلسه‌ای جداگانه ثبت می‌شود. زوجه می‌تواند تمام مهریه را مطالبه کند، بخشی از آن را دریافت کند یا به‌طور کامل از آن صرف‌نظر نماید.
در عمل، مهریه در طلاق توافقی به چند شکل مختلف تعیین می‌شود؛ مثلاً پرداخت نقدی، قسط‌بندی یا حتی بخشش کامل. اگر زوجین توافقی مبنی بر پرداخت اقساطی داشته باشند، زمان‌بندی آن نیز باید مشخص و مکتوب شود. دادگاه‌ها صرفاً بر مبنای همین توافق تصمیم می‌گیرند و در تعیین مبلغ یا نحوه پرداخت مهریه دخالت نمی‌کنند، مگر اینکه توافقی بین طرفین وجود نداشته باشد یا یکی از آن‌ها آن را انکار کند. در چنین مواردی رسیدگی به موضوع خارج از طلاق توافقی خواهد بود.
| وضعیت مهریه در طلاق توافقی | چگونگی اجرا و پیگیری |
|---|---|
| الزام به بخشش مهریه | بخشش مهریه در طلاق توافقی لازم نیست |
| حق دریافت مهریه توسط زن | زن می‌تواند مهریه را کامل یا جزئی دریافت کند |
| تعیین شرایط مهریه توسط زوجین | توافق زوجین درباره مهریه، ملاک عمل دادگاه است |
| تأثیر بخشش مهریه بر روند طلاق | بخشش مهریه ممکن است روند طلاق را ساده‌تر کند |
| ثبت رسمی توافق مهریه در دادگاه | همه توافق‌ها باید به صورت کتبی و رسمی ثبت شوند |
آیا در طلاق توافقی باید مهریه را بخشید؟
در طلاق توافقی، بخشیدن مهریه الزامی نیست. زوجه می‌تواند درخواست دریافت تمام یا بخشی از مهریه را در متن توافق مطرح کند. اصل بر این است که هر تصمیمی درباره مهریه باید با رضایت طرفین انجام شود. در بسیاری از موارد، زن برای تسهیل روند طلاق یا پایان‌دادن سریع‌تر به زندگی مشترک، مهریه را می‌بخشد یا به صورت توافقی، بخشی از آن را مطالبه می‌کند. اما قانون چنین الزامی را تعیین نکرده و تصمیم‌گیری در این مورد کاملاً بر عهده زن و مرد است.
دادگاه تنها زمانی به طلاق توافقی رسیدگی می‌کند که طرفین درباره همه مسائل، از جمله مهریه، به توافق رسیده باشند. در صورتی که زن بدون هیچ توافقی اقدام به بخشش مهریه کند، این موضوع در توافق‌نامه طلاق درج خواهد شد و پس از آن امکان مطالبه مجدد آن تحت تاثیر عوامل مختلفی است. اگر توافقی درباره بخشش یا پرداخت وجود نداشته باشد، طلاق به شکل توافقی پیش نمی‌رود و پرونده وارد مسیر دیگری خواهد شد. بنابراین، پاسخ این سؤال که آیا باید مهریه را بخشید، تنها با توجه به توافق زوجین داده می‌شود.
زن چه زمانی مهریه‌اش را در طلاق توافقی می‌بخشد؟
بخشیدن مهریه در طلاق توافقی زمانی اتفاق می‌افتد که زن و مرد برای خاتمه دادن به زندگی مشترک به توافق برسند و زن در مقابل مواردی حاضر شود از دریافت تمام یا بخشی از مهریه صرف‌نظر کند. این موضوع معمولاً در توافق‌نامه کتبی ثبت و به دادگاه ارائه می‌شود. در ادامه مواردی که معمولاً باعث می‌شود زن مهریه‌اش را در طلاق توافقی ببخشد یا کاهش دهد آورده شده است:
- تمایل به پایان سریع‌تر روند طلاق: وقتی زن و مرد هر دو بخواهند طلاق سریع‌تر انجام شود، زن ممکن است بخشی یا تمام مهریه را ببخشد تا زمان و هزینه‌های حقوقی کاهش یابد و فرایند به سرعت به پایان برسد.
- پیشنهاد گرفتن حق وکالت در طلاق: در برخی موارد، زن برای راحتی و تسریع طلاق، حق وکالت در طلاق را به مرد می‌دهد و در مقابل مهریه را کاهش یا می‌بخشد. این توافق ضمن ثبت در دادگاه، امکان اجرای سریع‌تر طلاق را فراهم می‌کند.
- وجود فشارهای مالی یا اجتماعی: زن ممکن است به دلیل شرایط مالی ضعیف یا مسائل خانوادگی و اجتماعی، از دریافت کامل مهریه چشم‌پوشی کند تا تنش‌های بیشتر بین دو خانواده پیش نیاید یا مشکلات مالی کمتر شود.
- رضایت به گرفتن بخشی از مهریه به صورت اقساط: اگر پرداخت مهریه به صورت یکجا برای مرد دشوار باشد، زن ممکن است با دریافت مهریه به صورت اقساط موافقت کند و در این حالت ممکن است بخشی از مهریه را نیز بخشیده باشد تا توافق شکل بگیرد.
- امکان استفاده از حق وکالت در طلاق برای مرد: اگر زن حق وکالت در طلاق را به مرد واگذار کند، معمولاً بخشی از مهریه را می‌بخشد یا در توافق قید می‌شود که مهریه با توافق کمتر شود تا طلاق با رضایت کامل انجام شود.
آیا زوجه می‌تواند در طلاق توافقی تمام مهریه را مطالبه کند؟
زوجه در طلاق توافقی حق دارد تمام مهریه خود را مطالبه کند. این حق بر اساس قانون و عرف حقوقی محفوظ است و هیچ محدودیتی برای درخواست کل مهریه در طلاق توافقی وجود ندارد. در متن توافق‌نامه طلاق، زن می‌تواند درخواست کند مهریه به‌طور کامل پرداخت شود یا شرایط خاصی برای پرداخت آن تعیین شود. دادگاه نیز با توجه به این توافق و درخواست طرفین، رای به طلاق صادر می‌کند.
با این حال، در عمل بسیاری از زوجین برای تسریع فرایند طلاق یا رسیدن به توافق راحت‌تر، مهریه را کاهش می‌دهند یا بخشش می‌کنند، ولی این موضوع انتخابی است و زن حق دارد از مطالبه کامل مهریه صرف‌نظر نکند. قوانین خانواده ایران، حق مطالبه مهریه را به‌طور کامل به زوجه واگذار کرده و طلاق توافقی مانع این حق نیست مگر آنکه زن خود رضایت به بخشش دهد و آن را در توافق‌نامه قید کند.
نقش وکیل در تعیین تکلیف مهریه در طلاق توافقی
وکیل در تعیین تکلیف مهریه در طلاق توافقی به تنظیم دقیق توافق‌نامه و حفظ حقوق طرفین توجه می‌کند. حضور او در مذاکرات و تنظیم مدارک مرتبط باعث می‌شود مسائل مربوط به مهریه بدون ابهام و در چارچوب قانون مشخص شود و مشکلات بعدی پیش نیاید. در ادامه، برخی از وظایف وکیل در این زمینه آورده شده است:
- بررسی و تبیین دقیق قوانین مرتبط با مهریه و طلاق توافقی برای موکل
- کمک به تدوین متن توافق‌نامه‌ای که جزئیات پرداخت یا بخشش مهریه را به‌صورت روشن مشخص می‌کند
- مشورت درباره شرایط مختلف پرداخت مهریه از جمله نقدی، اقساطی یا بخشش کامل
- اطمینان از ثبت رسمی توافقات در پرونده قضایی و تنظیم صورت‌جلسه مطابق با قوانین
- جلوگیری از هرگونه ایراد یا ابهام در متن توافق که ممکن است بعدها مشکلات حقوقی ایجاد کند
- اطلاع‌رسانی درباره عواقب قانونی بخشش یا مطالبه مهریه در طلاق توافقی
آثار حقوقی بخشش یا دریافت مهریه در طلاق توافقی
بخشش مهریه در طلاق توافقی باعث از بین رفتن حق قانونی زن برای مطالبه آن می‌شود و این موضوع پس از ثبت توافق در دادگاه قابل برگشت نیست. یعنی وقتی زن مهریه را ببخشد، دیگر حق دریافت آن را ندارد و مرد نیز تعهدی به پرداخت مهریه نخواهد داشت. این موضوع در متن توافق‌نامه طلاق به‌صورت رسمی ذکر می‌شود و به عنوان سند قانونی نزد دادگاه باقی می‌ماند. بنابراین بخشش مهریه به منزله پایان کامل حق مالی زوجه نسبت به مهریه است.
در مقابل، اگر زن مهریه را دریافت کند یا توافق شود که پرداخت آن به صورت نقدی یا اقساطی انجام شود، مرد موظف است مطابق با توافق عمل کند. در این حالت، مهریه جزء تعهدات مالی زوج محسوب می‌شود و عدم پرداخت آن ممکن است باعث پیگرد قانونی شود. همچنین، توافق بر پرداخت مهریه به صورت اقساط، تعهد مرد را در چارچوب زمان‌بندی مشخص شده محکم می‌کند و در صورت تخلف، زن می‌تواند از طریق مراجع قضایی پیگیری کند.
آیا پس از طلاق توافقی می‌توان مهریه را مجدد مطالبه کرد؟
امکان رجوع از بخشش مهریه وابسته به نوع بخشش و شرایطی است که در آن انجام شده است. بر اساس قوانین و رویه‌های قضایی، بخشش مهریه به سه حالت اصلی تقسیم می‌شود که هر یک آثار حقوقی متفاوتی دارند و امکان بازگشت یا رجوع از آن‌ها نیز متفاوت است:
- بذل مهریه: بذل مهریه یعنی زن مهریه خود را به طور کامل و بدون هیچ شرط یا قید خاصی به مرد می‌بخشد. این بخشش معمولاً به صورت رسمی و کتبی اعلام می‌شود و زن در این حالت حق بازگشت یا رجوع به بخشش خود را ندارد.
- هبه مهریه: هبه مهریه یعنی زن مهریه خود را به عنوان هدیه به مرد می‌بخشد اما این بخشش مشروط به برخی شرایط است. در مواردی که مهریه به صورت هبه واگذار شود، زن می‌تواند تحت شرایط خاص مانند سوءاستفاده، تقلب یا تغییر شرایط زندگی از بخشش خود رجوع کند و دوباره مهریه را مطالبه نماید.
- ابراء مهریه: ابراء مهریه به معنای بخشش تعهد مرد به پرداخت مهریه است که معمولاً از سوی زن صورت می‌گیرد. این حالت شبیه هبه است و در برخی موارد زن اجازه رجوع به بخشش خود را دارد. اگر زن ابراء را تحت شرایطی انجام دهد که بعداً بتواند ثابت کند این بخشش به دلیل فشار یا اشتباه بوده، امکان بازگشت و مطالبه مجدد مهریه فراهم خواهد بود.
طلاق توافقی بدون بخشش مهریه: آیا ممکن است؟
طلاق توافقی بدون بخشش مهریه به‌طور کامل امکان‌پذیر است و قانون ایران هیچ الزامی برای بخشش مهریه در این نوع طلاق تعیین نکرده است. زن این حق را دارد که کل مهریه خود را در جریان طلاق توافقی مطالبه کند و این موضوع مانع صدور گواهی طلاق نیست. در توافق‌نامه‌ای که بین زن و مرد تنظیم می‌شود، شرایط مالی از جمله پرداخت مهریه به دلخواه طرفین مشخص شده و دادگاه فقط این توافق را مورد بررسی و تأیید قرار می‌دهد، بدون آنکه الزام به بخشش مهریه وجود داشته باشد.
اگر زن خواستار دریافت کامل مهریه باشد، مرد موظف است بر اساس توافق، آن را پرداخت کند و دادگاه نیز اجرای این تعهد را پیگیری می‌کند. بخشش یا کاهش مهریه همیشه انتخابی بوده که زن در صورت رضایت خود انجام می‌دهد و نبود بخشش مهریه باعث نمی‌شود روند طلاق توافقی متوقف شود یا تغییر کند. به این ترتیب، طلاق توافقی در مسائل مالی انعطاف زیادی دارد و طرفین می‌توانند شرایط خود را بدون اجبار تغییر دهند.
آیا بخشیدن مهریه باعث تسریع روند طلاق توافقی می‌شود؟
بخشیدن مهریه ممکن است در بعضی موارد روند طلاق توافقی را ساده‌تر کند، اما این موضوع همیشه عامل اصلی تسریع فرایند نیست. روند طلاق توافقی بیشتر به توافق کامل طرفین درباره تمام مسائل از جمله مهریه، نفقه، حضانت و سایر موضوعات بستگی دارد. اگر مهریه بخشیده شود، یکی از موارد مورد اختلاف حذف شده و پرونده با کمترین چالش به دادگاه ارائه می‌شود، که در برخی موارد باعث کاهش زمان بررسی و صدور حکم می‌شود.
با این حال، حتی در صورت بخشیدن مهریه، اگر توافق درباره سایر مسائل کامل نباشد یا اختلاف وجود داشته باشد، روند طلاق توافقی طولانی می‌شود. بنابراین بخشیدن مهریه تنها یکی از عوامل تسهیل‌کننده است، اما شرط لازم یا کافی برای تسریع روند نیست. رعایت دقت در تنظیم توافق‌نامه و هماهنگی بین طرفین از اهمیت بیشتری برای پیشرفت پرونده برخوردار است.
کلام آخر
بخشیدن مهریه در طلاق توافقی الزامی نیست و قانون این موضوع را به خواست و توافق طرفین واگذار کرده است. زن حق دارد تمام یا بخشی از مهریه خود را دریافت کند یا آن را ببخشد، اما هیچ اجباری برای صرف‌نظر کردن از مهریه وجود ندارد. بنابراین، مهریه جزء حقوق مالی زوجه باقی می‌ماند مگر اینکه خودش رضایت دهد آن را بخشیده یا کاهش دهد. طلاق توافقی صرفاً زمانی قابل اجرا است که زوجین درباره همه شرایط، از جمله مهریه، به توافق رسیده باشند، اما این توافق الزاماً به معنی بخشیدن مهریه نیست.
از همراهی شما سپاسگزاریم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد. در صورتی که اطلاعات ارائه شده کافی نبوده و یا نیاز به راهنمایی حقوقی بیشتری دارید، می‌توانید به سایت‌های حقوقی معتبر مثل وکیل تو (vakileto.net) مراجعه کنید.